ماهیت سرمایه در حسابداری چیست؟ (انواع سرمایه در حسابداری)

فرض کنید مدیر یک شرکت تولیدی هستید. برای راه‌اندازی خط تولید جدید به سرمایه‌گذاری کلانی نیاز دارید. حالا سوال اینه که این سرمایه از کجا باید تامین بشه؟ اصلا ماهیت سرمایه در حسابداری چیه و چه تاثیری روی صورت‌های مالی داره؟

در این مقاله جامع از شیوا پردازه، قصد داریم به ماهیت سرمایه در حسابداری بپردازیم. فرقی نمی‌کنه که حسابدار تازه‌کار باشید یا باسابقه، این مطلب می‌تونه دانش شما رو در مورد انواع سرمایه، ساختار سرمایه و اهمیت اون در گزارشگری مالی تقویت کنه. پس با ما همراه باشید تا با هم سفری به دنیای شگفت‌انگیز سرمایه در حسابداری داشته باشیم.

سرمایه در حسابداری به چه معناست؟

بذارید اول از همه، ماهیت سرمایه در حسابداری رو با یه مثال ساده جا بندازیم. فرض کنید یه مغازه تاسیس کردید. قفسه‌ها، میز و صندلی، موجودی انبار و حتی پولی که توی صندوق دارید، همگی جزو سرمایه‌ی مغازه به حساب میان. حالا این سرمایه در حسابداری به چه معناست؟

به‌طور خلاصه، سرمایه در حسابداری کل دارایی‌های خالص یک شرکت یا سازمان رو نشون می دهد. یعنی تفاضل کل دارایی‌ها و کل بدهی‌ها. سرمایه مایه‌ی اصلی فعالیت هر کسب و کاریه و نشونه‌ی ثبات و قدرت مالی اون به حساب می آِید.

حالا لازمه که بین سرمایه و درآمد تمایز قائل بشیم. درآمد، سود حاصل از فروش کالا یا خدمات در یه دوره‌ی مالی خاصه. در حالی که سرمایه، دارایی‌های بلندمدتیه که برای ادامه‌ی فعالیت شرکت لازمه.

انواع مختلفی از سرمایه در حسابداری وجود داره که در ادامه به مهم‌ترین‌شون اشاره می‌کنیم:

سرمایه‌ی سهام (حقوق صاحبان سهام)

این سرمایه از طریق فروش سهام به سرمایه‌گذاران تامین می‌شه و نشون‌دهنده‌ی مالکیت اون‌ها در شرکت هست.

سرمایه‌ی قرضی (بدهی)

این نوع سرمایه از طریق گرفتن وام، صدور اوراق قرضه و سایر روش‌های تامین مالی، به دست میاد.

ذخایر

بخشی از سود شرکت که برای پوشش هزینه‌های آتی یا جبران زیان‌های احتمالی کنار گذاشته می‌شود.

ساختار سرمایه و اهمیت اون

تا اینجا با انواع مختلف سرمایه آشنا شدیم. اما سوال اینه که ترکیب این منابع مالی در یک شرکت به چه صورت باید باشه؟

ساختار سرمایه، ترکیبی از منابع تامین مالی یک شرکت، یعنی نسبت سرمایه‌ی سهام به سرمایه‌ی قرضی رو نشون می‌دهد. داشتن یه ساختار سرمایه‌ی مناسب، می‌تونه به شرکت در رسیدن به اهداف مالی‌اش کمک کند.

از طرفی، ساختار سرمایه می‌تونه بر ریسک مالی شرکت هم تاثیر بذاره. استفاده‌ی زیاد از سرمایه‌ی قرضی، ریسک شرکت رو بالا می‌برد، چون باید در زمان سررسید، اصل و فرع وام‌ها رو پرداخت کنند.

به همین دلیل، لازمه که حسابداران در زمان تهیه‌ی صورت‌های مالی، به ماهیت سرمایه و ساختار اون توجه ویژه‌ای داشته باشند.

انواع سرمایه در حسابداری

حالا بریم سراغ انواع مختلف سرمایه و با جزئیات بیشتری باهاشون آشنا بشیم:

• سرمایه‌ی سهام (حقوق صاحبان سهام): همون‌طور که گفتیم، این سرمایه از طریق فروش سهام به سرمایه‌گذاران تامین می‌شه. انواع مختلفی از سهام، مثل سهام عادی و سهام ممتاز، وجود داره که هرکدوم ویژگی‌های خاص خودشون رو دارند.
• مزایای سرمایه‌ی سهام: این نوع سرمایه نیازی به بازپرداخت نداره و شرکت ملزم به پرداخت سود به سهام‌داران نیست (مگر اینکه در اساسنامه ذکر شده باشه).
• معایب سرمایه‌ی سهام: با افزایش تعداد سهام‌داران، حق رای صاحبان سهام اصلی کم می‌شه. همچنین، پرداخت سود سهام می‌تونه جریان نقدینگی شرکت رو تحت تاثیر قرار بدهد.
• مزایای سرمایه‌ی قرضی:این نوع سرمایه از طریق گرفتن وام از بانک‌ها، موسسات مالی یا صدور اوراق قرضه به دست میاد. معمولا نرخ بهره‌ی وام‌ها نسبت به سود سهام کمتره، که می‌تونه به سودآوری شرکت کمک کنه. همچنین، استفاده از سرمایه‌ی قرضی می‌تونه باعث افزایش بازده‌ی سهام (EPS) بشود.
• معایب سرمایه‌ی قرضی: استفاده‌ی زیاد از سرمایه‌ی قرضی، ریسک مالی شرکت رو بالا می‌بره. در صورت عدم توانایی در پرداخت اقساط، شرکت با خطر ورشکستگی مواجه می‌شود.
• انواع سرمایه‌ی قرضی: انواع مختلفی از سرمایه‌ی قرضی وجود داره، مثل وام‌های کوتاه‌مدت، بلندمدت، قرضه‌ی فروشنده و اوراق قرضه. هرکدوم از این انواع، شرایط و ضوابط خاص خودشون رو دارند.

سرمایه‌ی در گردش

تا به اینجا با دو نوع اصلی سرمایه‌ی سهام و سرمایه‌ی قرضی آشنا شدیم. اما یه نوع دیگه‌ی سرمایه هم وجود داره به اسم سرمایه‌ی در گردش.

سرمایه‌ی در گردش، معیاری از نقدینگی یک شرکت و توانایی اون برای پرداخت بدهی‌های جاریه. این سرمایه از تفاضل دارایی‌های جاری (مثل موجودی نقد، موجودی کالا و مطالبات) و بدهی‌های جاری (مثل حساب‌‌های payable و مالیات پرداختنی) به دست میاد.

حفظ سطح مناسب سرمایه‌ی در گردش برای هر کسب و کاری حیاتیه. سطح پایین سرمایه‌ی در گردش می‌تونه منجر به کمبود نقدینگی و عدم توانایی در پرداخت بدهی‌ها بشود.

انواع نسبت‌های سرمایه‌ی در گردش

برای ارزیابی نقدینگی و سلامت مالی یک شرکت، از نسبت‌های مختلفی استفاده می‌شه که با سرمایه‌ی در گردش مرتبط هستن. چند مورد از مهم‌ترین این نسبت‌ها عبارتند از:

• نسبت جاری (Current Ratio): این نسبت، توانایی شرکت برای پرداخت بدهی‌های جاری رو با استفاده از دارایی‌های جاریش نشون می‌دهد.
• نسبت سریع (Quick Ratio): این نسبت شبیه به نسبت جاریه، با این تفاوت که موجودی کالا از دارایی‌های جاری کم می‌شه. چون موجودی کالا معمولا به فروش می‌رسه و تبدیل به وجه نقد می‌شه، نسبت سریع می‌تونه نقدینگی واقعی شرکت رو بهتر نشون بدهد.
• دوران وصول مطالبات (Days Sales Outstanding): این نسبت نشون می‌ده که به طور متوسط چقدر طول می‌کشه تا شرکت بتونه مطالبات خودش رو وصول کند.

با محاسبه‌ی این نسبت‌ها و تحلیل اون‌ها، حسابداران می‌تونن اطلاعات ارزشمندی در مورد وضعیت مالی شرکت و ریسک نقدینگی اون به دست بیارند.

ماهیت سرمایه در استانداردهای حسابداری

همانطور که اشاره کردیم، ماهیت سرمایه در استانداردهای مختلف حسابداری مورد توجه قرار گرفته است. دو استاندارد مهم در این زمینه عبارتند از:

• استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی (IFRS): این استانداردها مجموعه اصول و رویه‌هایی رو برای تهیه و ارائه‌ی صورت‌های مالی تعیین می‌کنن که در سطح جهان به کار گرفته می‌شه.
• اصول پذیرفته‌شده‌ی حسابداری ایالات متحده (US GAAP): این مجموعه قوانین هم برای تهیه و ارائه‌ی صورت‌های مالی در ایالات متحده کاربرد دارد.

این استانداردها نحوه‌ی شناسایی، اندازه‌گیری و افشای انواع مختلف سرمایه رو مشخص می‌کنن. برای مثال، استانداردها الزاماتی رو برای نحوه‌ی نمایش سرمایه‌ی سهام، سرمایه‌ی قرضی و ذخایر در ترازنامه تعیین می‌کنن. همچنین، نحوه‌ی انعکاس برخی از رویدادهای مربوط به سرمایه، مثل پرداخت سود سهام، در صورت سود و زیان رو مشخص می‌کنند.

ارائه‌ی سرمایه در صورت‌های مالی

حالا که با اهمیت درک ماهیت سرمایه و انواع اون آشنا شدیم، لازمه که ببینیم سرمایه چطور در صورت‌های مالی، به‌خصوص ترازنامه و صورت سود و زیان، نمایش داده می‌شود.

• ترازنامه: ترازنامه، تصویری از وضعیت مالی یک شرکت در یک مقطع زمانی خاصه. در سمت راست ترازنامه، دارایی‌های شرکت بر اساس میزان نقدشوندگی‌ش

ارائه‌ی سرمایه در صورت‌های مالی

حالا که با اهمیت درک ماهیت سرمایه و انواع اون آشنا شدیم، لازمه که ببینیم سرمایه چطور در صورت‌های مالی، به‌خصوص ترازنامه و صورت سود و زیان، نمایش داده می‌شود.

ترازنامه

• ترازنامه، تصویری از وضعیت مالی یک شرکت در یک مقطع زمانی خاصه. در سمت راست ترازنامه، دارایی‌های شرکت بر اساس میزان نقدشوندگی‌شون فهرست می‌شن. در سمت چپ ترازنامه هم، منابع تامین مالی این دارایی‌ها، یعنی بدهی‌ها و سرمایه، نمایش داده می‌شه. سرمایه‌ی شرکت معمولا با عنوانی مثل “حقوق صاحبان سهام” یا “سرمایه” در بخش پایینی سمت چپ ترازنامه قرار می‌گیره. زیرمجموعه‌های این عنوان، می‌تونن شامل انواع مختلف سرمایه مثل سرمایه‌ی سهام عادی، سرمایه‌ی سهام ممتاز و ذخایر باشند.

صورت سود و زیان:

صورت سود و زیان، عملکرد مالی یک شرکت رو در یک دوره‌ی خاص، معمولا یک سال، نشون می‌ده. در این صورت مالی، درآمدهای شرکت در یک طرف و هزینه‌های اون در طرف دیگه نمایش داده می‌شه. سود یا زیان خالص شرکت هم از تفاضل درآمدها و هزینه‌ها به دست میاد. با این حال، صورت سود و زیان به طور مستقیم ماهیت سرمایه رو نمایش نمی‌ده. اما برخی از رویدادهای مربوط به سرمایه، مثل پرداخت سود سهام، می‌تونن در این صورت مالی لحاظ بشن.

رعایت استانداردهای حسابداری در ارائه‌ی صورت‌های مالی، باعث می‌شه تا این صورت‌ها دقیق، قابل اتکا و قابل مقایسه با صورت‌های مالی سایر شرکت‌ها باشن.

جمع‌بندی

در این مقاله‌ی جامع، به ماهیت سرمایه در حسابداری و انواع اون پرداختیم. اهمیت درک ماهیت سرمایه رو برای تهیه‌ی صورت‌های مالی دقیق و قابل اتکا بررسی کردیم. همچنین، تاثیر ساختار سرمایه بر ریسک مالی شرکت رو مورد بحث قرار دادیم.

امیدواریم این مطلب برای شما حسابداران عزیز مفید بوده باشه. فراموش نکنید که برای داشتن دانش به‌روز در حوزه‌ی حسابداری، لازمه که از آخرین تغییرات و به‌روزرسانی‌های استانداردهای حسابداری مطلع باشید.

در بخش نظرات، می‌تونید سوالات خودتون رو در مورد ماهیت سرمایه در حسابداری با ما در میان بذارید. همچنین، خوشحال می‌شیم تجربیات خودتون رو در این زمینه با سایر خوانندگان به اشتراک بذارید.